MA‘NĀ TAQLĪD "AL-SAKBAH" (TER-ATER) FĪ SYAHR RAMADLĀN BĪ SAMPANG MADURA

  • Arif Wahyudi Institut Agama Islam Negeri Madura
  • Khairul Muttaqin.ilunks@gmail.com Institut Agama Islam Negeri Madura
Abstract views: 352 , PDF downloads: 256
Keywords: Taqlid, Al-Sakbah, Ter-ater, Ramadlan, Madura

Abstract

ملخص البحث

التقليد في الدراسة الإسلامية يسمى بالعرف، وهو أمر مألوف لبعض الناس لأنه أصبح عادة تتكامل مع حياتهم أقوالا كانت وأفعالا. فالتقليد الذي لا يزال تتطور في مجتمع سامبانج هي عادة “السكبة” (تير أتير-ter-ater)، وهي عادة بسكب (إعطاء) صحن من الطعم والتبادل للجيران والأقارب والأشخاص الأكابر في الأسرة بصورة خاصة. فكل الشهر القمرية، مارس الناس هذه العادة المحلية بأطعمة مختلفة. وفي هذا البحث، ركز الباحثون على بحث الثقافة في منطقة سامبانج (Sampang) لأن هذه المنطقة معروفة بتعصبها في الامور الدينية والتقاليد. كما تم تحديد إجراء هذا البحث في شهر رمضان، لأن في ذلك الشهر لا تزال هذه العادة كثيفًا للغاية من قبل غالبية المجتمع. عند مقدمة البحث، فقد تم تنفيذ هذا التقليد لأجيالهم. هم لا يعرفون متى وجود هذه العادة بالضبط وهذا الذي يدعم الباحثون في بعث هذه العادة. ومن خلال الدراسة الميدانية، تحلل هذه الورقة تطبيق ومعنى عادة السكبة (ter-ater) في منطقة سامبانج. نتجت هذه الورقة، أن اختيار الطعام في عادة السكبة (ter-ater) وفقًا للمجتمع على القدرة الاقتصادية وليس له معنى محدود. أما تحديد الشهر والتاريخ عند بعض الناس للحث على الحصول وبركات رمضان وليلة القدر لأن النبي يتحرى على ليلة القدر في ليالي الوتر من العشر الأواخر من رمضان.

 

ABSTRAK

Dalam kajian keislaman, tradisi disebut `urf yaitu sesuatu yang tidak asing bagi masyarakat tertentu karena telah menjadi kebiasaan yang menyatu dengan kehidupan mereka baik berupa perkataan maupun perbuatan. Tradisi yang hingga kini masih berkembang di masyarakat Sampang adalah tradisi ter-ater, yakni tradisi saling hantar makanan ke tetangga, saudara, dan orang-orang yang dituakan dalam keluarga. Bahkan masyarakat melakukan tradisi ini dengan makanan yang berbeda-beda setiap bulan Kamariah. Artikel ini fokus pada budaya ter-ater di Kabupaten Sampang Madura pada bulan Ramadan, karena masyarakatnya fanatik terhadap agama dan tradisi dan pada bulan tersebut tradisi ini masih sering dilakukan. Tradisi ini telah dilakukan turun-temurun yang tidak diketahui awal mula serta alasan di baliknya. Dengan kajian lapangan, artikel ini fokus pada tiga hal yakni: pertama, praktik dan makna ater-ater di bulan Ramadan. Kedua, praktik masyarakat Sampang dalam memburu lailatulkadar. Artikel ini berhasil mengungkap bahwa pemilihan makanan pada tradisi ter-ater menurut masyarakat disesuaikan dengan kemampuan ekonomi masing-masing dan tidak memilki makna tertentu. Terkait penetuan bulan dan tanggal menurut sebagian masyarakat karena termotivasi keinginan untuk mendapatkan berkah Ramadan serta lailatul kadar karena Nabi menyerukan agar mencari lailatulkadar pada malam-malam ganjil di sepuluh akhir Ramadan.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Adi, Rianto. Metodologi Penelitian Sosial dan Hukum.Jakarta: Granit, 2004.

Baihaqî (al-), Ahmad ibn Husain ibn ‘Alî ibn Mûsâ al-Khusraujirad al-Khurasânî Abû Bakr. Fadhâ’il al-Auqât, vol. 1. Mecca: Maktabah al-Munârah, 1410 H.

__________, Ahmad ibn Husain ibn ‘Alî ibn Mûsâ al-Khusraujird al-Khurasânî, al-Sunan al-Kubrâ, vol. 6 (Beirut: Dâr al-Kutub al-‘Ilmîyah, 2003.

Creswell, John W. Penelitian Kualitatif dan Desain Riset, trans. Ahmad Lintang Lazuardi. Yogyakarta: Pustaka Pelajar, 2014.

Dârimî (al-), Abû Muhammad ‘Abd Allâh ibn ‘Abd al-Rahmân ibn al-Fadhl ibn Bahrâm ibn ‘Abd al-Shamad. Sunan al-Dârimî, vol. 2. Riyad: Dâr al-Mughnî wa al-Tauzî‘, 2000.

Ibn Mâjah, Abu ‘Abd Allâh Muhammad ibn Yazîd al-Qazwînî. Sunan Ibn Mâjah, vol. 2. Beirut: Dâr al-Risâlah al-‘Âlâmîyah, 2009.

Bukhârî (al-), Muhammad ibn Ismâ‘îl ibn Abd ‘Allâh al-Ju‘fî. Shahîh al-Bukhârî, vol. 7. Beirut: Dâr Thûq al-Najâh, 1442 H.

Mahasin, Aswab. Ruh Islam dalam Budaya Bangsa. Jakarta: Yayasan Istiqlal, 1996.

Mâwardî (al-), Abû al-Hasan ‘Alî ibn Muhammad ibn Muhammad Habîb al-Bashrî al-Baghdâdî. Al-Hâwî al-Kabîr fî Fiqh Madzhab al-Syâfi‘î vol. 14. Beirut: Dâr al-Kutub al-‘Ilmîyah, 1999.

Mubârakfûrî (al-), Abû al-‘Alâ’ Muhammad ibn ‘Abd al-Rahmân ibn ‘Abd al-Rahîm. Tuhfah al-Ahwadzî bi Syarh Jâmi‘ al-Tirmidzî, vol. 3. Beirut: Dâr al-Kutub al-‘Ilmîyah, n.d.

Naisâbûrî (al-), Muslim ibn al-Hajjâj Abû al-Hasan al-Qusyairî. Shahîh Muslim, vol. 3. Beirut: Dâr al-Ihyâ’ al-Turâts al-‘Arabî, n.d.

Nasâ’î (al-), Abû ‘Abd al-Rahmân Ahmad ibn Syu‘aib ibn ‘Alî al-Khurasânî. Al-Sunan al-Kubrâ, vol. 3. Beirut: Mu’assasah al-Risâlah, 2001.

Nawawî (al-), Abû Zakariyâ Muhyî al-Dîn Yahyâ ibn Syaraf. Al-Minhâj Syarh Shahîh Muslim ibn al-Hajjâj, vol. 11. Beirut: Dâr al-Ihyâ’ al-Turâts al-‘Arabî, 1392 H.

Qudsi, Saifuddin Zuhri. “Living Hadits: Geneologi, Teori, dan Aplikasi.” Jurnal Living Hadis, 1 (1): 179-180, https://doi.org/10.14421/livinghadis.2016.1073.

Rahman, Fazlur. Wacana Hadis Kontemporer. Yogyakarta: Tiara Wacana, 2002.

Salâm, Abû ‘Ubaid al-Qâsim ibn. Al-Amwâl. Cairo: Dâr al-Syurûq, 1989.

Sam‘ânî (al-), Thâhir ibn Shâlih ibn Ahmad ibn Mauhûb. Taujîh al-Nazhar ilâ Ushûl al-Atsar. Aleppo: Maktabah al-Mathbû‘ât al-Islâmîyah, 1995.

Sukanto,Soerjono. Pengantar Penelitian Hukum. Jakarta: Universitas Indonesia, 1984.

Sindî (al-), Muhammad ibn ‘Abd al-Hâdî al-Tatwî Abû al-Hasan Nûr al-Dîn. Hasyîyah al-Sindî ‘alâ Sunan Ibn Mâjah, vol. 1. Beirut: Dâr al-Fikr, n.d.

Supriadi, Nur Astuti. “Hadits tentang Menghormati Tetangga dan Aplikasinya pada Masyarakat Desa Karella Kecamatan Mare Kabupaten Bone (Suatu Kajian Living Hadis).” Skripsi, UIN Alauddin, Makassar, 2017.

Suryadilaga, M. Alfatih. Aplikasi Penelitian Hadits dari Teks keKonteks. Yogyakarta: Penerbit Teras 2009.

Suryadi. “Dari Living Sunnah ke Living Hadits,” in Sahiron Syamsuddin (ed.), Metode Living Qur’an dan Hadits. Yogyakarta: TH-Press, 2007.

al-Syaibânî, Abû ‘Abd Allâh Ahmad ibn Muhammad ibn Hanbal ibn Hilâl ibn Asad. Musnad al-Imâm Ahmad ibn Hanbal, vol. 3. Cairo: Dâr al-Hadîts, 1995.

Tamîmî (al-), Muhammad ibn Hibbân ibn Ahmad ibn Hibbân ibn Mu‘âdz ibn Ma‘bad. Al-Ihsân fî Taqrîb Shahîh Ibn Hibbân, vol. 8. Beirut: Dâr al-Risâlah, 1988.

Tanzeh. Metodologi Penelitian Praktis. Yogyakarta: Teras, 2011.

Taufiqurrahman. “Identitas Budaya Madura.” KARSA: Jurnal Sosial dan Budaya Keislaman, XI (1): 1-11, https://doi.org/10.19105/karsa.v11i1.143.

al-Tirmidzî, Muhammad ibn ‘Îsâ. Sunan al-Tirmidzî, vol. 3. Cairo: Syirkah Maktabah wa Mathba‘ah Musthafâ, 1975.

Zuhailî (al-), Wahbah. Al-Fiqh al-Islâmî wa Adillatuh, vol. 5. Beirut: Dâr al-Fikr, n.d.

Interviews:

Misnawati, Interview, 1 May 2019, at. 09.00.

Zaghlul Fitriyan, Interview, 14 May 2019, at. 09.30.

Abdurrahman, Interview, 5 May 2019, at. 13.20.

Uswatun Hasanah, Interview, 3 May 2019, at. 09.15.

Zahroh, Interview, 30 April 2019, at. 10.20.

Samiyah, Interview, 14 May 2019, at. 11.10

Busahwi, Interview,14 May 2019, at. 10.00.

Tijah, Interview, 2 June 2019, at. 15.30

Azhari, Interview, 19 May 2019, at. 08.00.

Tijah, Interview, 19 May 2019, at. 11.10.

Tirah, Interview, 22 May 2019, at. 14. 00.

Rumyati, Interview, 8 June 2018.

Hatirah, Interview, 8 June 2018.

Published
2021-12-31
How to Cite
Wahyudi, Arif, and Khairul Muttaqin.ilunks@gmail.com. 2021. “MA‘NĀ TAQLĪD "AL-SAKBAH" (TER-ATER) FĪ SYAHR RAMADLĀN BĪ SAMPANG MADURA”. Islamuna: Jurnal Studi Islam 8 (2). Pamekasan, Indonesia, 144-60. https://doi.org/10.19105/islamuna.v8i2.3701.
Section
Articles